سلامت دهان و دندان در گربهها به اندازه تغذیه و مراقبتهای عمومی اهمیت دارد. بسیاری از صاحبان گربهها تصور میکنند که مشکلات دهان فقط در انسانها رخ میدهد، در حالی که عفونت دهان و لثه یکی از شایعترین بیماریها در گربهها است و میتواند کیفیت زندگی آنها را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری نهتنها باعث بوی بد دهان و درد هنگام غذا خوردن میشود، بلکه در صورت بیتوجهی، ممکن است به از دست دادن دندانها و حتی انتقال عفونت به اندامهای داخلی منجر شود. شناخت علائم اولیه، دلایل ایجاد عفونت و روشهای درمان و پیشگیری، به صاحبان گربه کمک میکند تا از بروز مشکلات جدی جلوگیری کرده و سلامت دهان حیوان خانگی خود را تضمین کنند.
علائم عفونت دندان گربه
گربهای که دچار عفونت دندان شده باشد، معمولاً علائم مشخصی نشان میدهد. یکی از شایعترین نشانهها، بوی بد دهان گربه است که به علت رشد باکتریها و عفونت دهانی ایجاد میشود. همچنین لثهها ممکن است قرمز و متورم شوند و این تورم اغلب با درد همراه است. در برخی موارد، روی لثه یا زبان زخمها و لکههای سفید یا زرد رنگ مشاهده میشود که نشاندهنده عفونت یا تجمع پلاک دندان است. کاهش اشتها یا سخت غذا خوردن نیز نشانه واضحی است، زیرا درد دهان باعث میشود گربه از غذا خوردن امتناع کند. علاوه بر این، آبریزش بیش از حد دهان و گاهی وجود خون در بزاق نیز از علائم دیگر هستند. در مجموع، گربه ممکن است رفتار غیرعادی مثل بیقراری یا کمتحرکی از خود نشان دهد.
دلایل رایج عفونت دندان
یکی از شایعترین دلایل عفونت دندان در گربهها، بیماری پریودنتال است که ناشی از تجمع پلاک و جرم دندان میباشد و باعث التهاب لثه و عفونت میشود. همچنین گاهی زخمهای دهان یا Stomatitis به صورت التهاب شدید و دردناک ظاهر میشوند و منبع واضحی برای آن یافت نمیشود. عفونتهای باکتریایی یا ویروسی نیز میتوانند باعث مشکلات دهان شوند، مخصوصاً اگر سیستم ایمنی گربه ضعیف باشد، مثل در بیماریهای FIV یا FeLV. دندانهای خراب یا شکسته نیز محل تجمع باکتری و ایجاد آبسه هستند و در برخی موارد، حتی تومور یا بیماریهای بدخیم نیز میتوانند منبع عفونت دهان باشند، هرچند این حالت نادر است.
علل بهوجود آمدن بیماریهای دهان و دندان در گربهها
علل بهوجود آمدن بیماریهای دهان و دندان در گربهها معمولاً ترکیبی از بهداشت ضعیف، عوامل ژنتیکی، بیماریهای سیستمیک و تغذیه نامناسب است. در ادامه مهمترین عوامل را توضیح میدهم:
- تجمع پلاک و جرم.
یکی از شایعترین علل بیماریهای دهان و دندان، تجمع پلاک و جرم روی دندانها است. پلاک محل رشد باکتریهاست و باعث التهاب لثه (جینجیوویت) و بیماری پریودنتال میشود. اگر به موقع تمیز نشود، به مرور باعث عفونت، آبسه و حتی از دست رفتن دندانها میشود.
- دندانهای خراب یا شکسته
دندانهای آسیبدیده یا پوسیده، محل تجمع باکتریها هستند و میتوانند به سرعت باعث عفونت لثه و دهان شوند. شکستن دندان بر اثر ضربه یا جویدن اجسام سخت نیز شایع است.
- بیماریهای ژنتیکی و سیستمیک
برخی گربهها به صورت ژنتیکی مستعد التهاب لثه یا بیماریهای دندانی مزمن هستند. علاوه بر این، بیماریهای سیستمیک مثل FIV یا FeLV باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی میشوند و احتمال عفونت دهان را افزایش میدهند.
- تغذیه نامناسب
غذاهای نرم و مرطوب که به طور کامل جویده نمیشوند، باعث تشکیل پلاک و تجمع باکتری میشوند. تغذیهای که فاقد مواد مغذی لازم برای سلامت دندان باشد، نیز میتواند سلامت دهان را به خطر بیندازد.
- سن و کاهش ترشح بزاق
با افزایش سن، گربهها بیشتر مستعد بیماریهای دهان و دندان میشوند. کاهش تولید بزاق در برخی گربهها باعث میشود که دهان کمتر تمیز شود و باکتریها راحتتر رشد کنند.
- عوامل محیطی و رفتاری
جویدن اجسام سخت یا غیرغذایی که باعث شکستن دندان میشود.
عدم مراجعه منظم به دامپزشک برای معاینات دندانی.
چگونه بفهمیم دندان گربه عفونت کرده است؟
برای فهمیدن اینکه دهان گربه عفونت کرده است، باید به چند علامت و رفتار مشخص توجه کنید. در ادامه توضیح میدهم:
۱. بوی بد دهان: اگر بوی دهان گربه شدید و غیرمعمول شده باشد، معمولاً نشانه تجمع باکتری و شروع عفونت دهان است. بوی بد دهان یکی از اولین علامتهای قابل مشاهده است.
۲. تغییر در لثهها و دندانها: لثههای قرمز، متورم یا خونریزیکننده میتوانند نشانه التهاب یا عفونت باشند. وجود زخم، لکههای سفید یا زرد روی لثه یا زبان نیز معمولاً با عفونت همراه است. دندانهای شکسته یا خراب هم میتوانند عامل عفونت باشند.
۳. مشکل در غذا خوردن: اگر گربه کم اشتها شده، غذا را سخت میخورد یا بعضی غذاها را نمیخورد علت غذا نخوردن گربه، ممکن است درد دهان ناشی از عفونت باشد.
۴. آبریزش دهان و بزاق زیاد: افزایش تولید بزاق یا آبریزش غیرعادی دهان میتواند نشانه تحریک و عفونت دهان باشد.
۵. تغییر رفتار: گربه ممکن است به دلیل درد و ناراحتی کمتحرک شود، بیقراری کند یا کمتر بازی کند. این تغییر رفتار گاهی اولین علامت است که متوجه میشوید مشکلی وجود دارد.
۶. وجود خون در دهان: خون در بزاق یا روی لثهها معمولاً نشانه زخم، التهاب یا عفونت جدی است و نیاز به بررسی فوری دارد.
به طور خلاصه، بوی بد دهان + تورم یا قرمزی لثه + سخت غذا خوردن + بزاق زیاد معمولاً مهمترین نشانههای عفونت دهان هستند.
علت عفونت دندان گربه چیست؟
عفونت دندان در گربهها میتواند ناشی از چند عامل مختلف باشد که معمولاً با هم ترکیب میشوند. در ادامه مهمترین دلایل را توضیح میدهم:
۱. بیماریهای لثه و دندان (پریودنتال): یکی از شایعترین علل عفونت دندان، تجمع پلاک و جرم روی دندانها است. این جرمها باکتریها را جذب میکنند و باعث التهاب لثه و ایجاد عفونت میشوند. اگر درمان نشود، ممکن است به دندانها و لثه آسیب جدی وارد شود.
۲. زخمهای دهان (Stomatitis): زخمهای دهان در گربهها میتوانند ناشی از التهاب شدید باشند و به راحتی دچار عفونت میشوند. این مشکل معمولاً با درد همراه است و ممکن است بدون علت مشخص ایجاد شود.
۳. عفونتهای باکتریایی یا ویروسی: ویروسها یا باکتریهای مختلف میتوانند باعث عفونت دهان شوند. بهخصوص اگر سیستم ایمنی گربه ضعیف باشد، مثل در بیماریهایی مانند FIV (ویروس نقص ایمنی گربه) یا FeLV (لوسمی گربهها)، احتمال عفونت بیشتر است.
۴. دندان شکسته یا خراب: دندانهایی که شکسته یا پوسیده شدهاند، محل تجمع باکتری و ایجاد آبسه هستند و به سرعت باعث عفونت دهان میشوند.
۵. تومورها یا بیماریهای بدخیم: در موارد نادر، تومورهای دهان یا بیماریهای بدخیم میتوانند باعث ایجاد عفونت یا زخمهای مقاوم شوند.
به طور کلی، ترکیبی از بهداشت ضعیف دهان، بیماری زمینهای، و آسیب دندانها بیشترین علت عفونت دهان در گربههاست.
چگونه میتوان درمان عفونت دندان گربه را انجام داد
درمان عفونت دهان گربه معمولاً ترکیبی از مراقبت دامپزشکی، دارو و بهبود بهداشت دهان است. در ادامه توضیح میدهم:
۱. مراجعه به دامپزشک: اولین و مهمترین مرحله، بررسی دقیق دهان گربه توسط دامپزشک است. دامپزشک میتواند منبع عفونت را شناسایی کند، مثلاً آیا ناشی از دندان خراب، زخم، بیماری لثه یا عفونت ویروسی/باکتریایی است.
۲. تمیز کردن دندانها و جرمگیری: اگر علت عفونت پلاک و جرم دندان باشد، دامپزشک با جرمگیری و پاکسازی حرفهای دندانها باکتریها و پلاک را از بین میبرد. این کار معمولاً تحت بیهوشی انجام میشود تا گربه دردی احساس نکند.
۳. مصرف آنتیبیوتیکها: در صورتی که عفونت باکتریایی باشد، دامپزشک آنتیبیوتیک مناسب برای گربه تجویز میکند تا عفونت کنترل شود. دوره مصرف دارو باید کامل طی شود تا عفونت به طور کامل درمان شود.
۴. داروهای ضد التهاب و مسکن: برای کاهش درد و التهاب، گربه ممکن است داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی یا مسکنهای مخصوص حیوانات دریافت کند. این داروها باعث راحتی گربه در خوردن غذا و نوشیدن آب میشوند.
۵. درمان دندانهای آسیبدیده: اگر دندان شکسته، خراب یا آبسه کرده باشد، کشیدن دندان یا درمان ریشه ممکن است ضروری باشد تا منبع عفونت حذف شود.
۶. مراقبت خانگی و بهداشت دهان: پس از درمان دامپزشکی، ادامه درمان در خانه مهم است. شامل:
- مسواک زدن دندانها با خمیر دندان مخصوص گربه
- استفاده از غذای خشک مناسب برای کاهش پلاک
- بررسی مرتب دهان گربه برای شناسایی علائم عود عفونت
۷. کنترل بیماریهای زمینهای: اگر عفونت ناشی از بیماری زمینهای مانند FIV یا FeLV باشد، درمان این بیماریها و مراقبت از سیستم ایمنی گربه در کنار درمان عفونت ضروری است.
درمان های خانگی عفونت لثه و دندان گربه
درمان عفونت لثه و دندان گربه در خانه تنها میتواند کمککننده و پیشگیرانه باشد و جایگزین مراجعه به دامپزشک نمیشود، چون عفونت دهان ممکن است سریع پیشرفت کند و سلامت گربه را تهدید کند. با این حال، برخی روشهای خانگی میتوانند روند بهبود را تسهیل کنند:
مسواک زدن دندانها
- استفاده از مسواک مخصوص گربه مسواک سیلیکونی گربه و خمیر دندان بدون فلوراید مثل خمیر دندان پرسا، روزانه یا حداقل چند بار در هفته، به کاهش پلاک و باکتریها کمک میکند و التهاب لثه را کنترل میکند.
تغذیه مناسب
- دادن غذای خشک با بافت مناسب که به تمیز شدن دندانها کمک کند.
- اضافه کردن غذاهای نرم یا پورهای در دورهای که گربه درد دارد تا راحتتر غذا بخورد و لثهها کمتر تحریک شوند.
شستوشوی دهان
- میتوان با محلول آب ولرم و کمی سرکه سیب یا محلول دهان مخصوص حیوانات دهان گربه را به آرامی شستوشو داد.
- این کار به کاهش باکتریها و التیام لثه کمک میکند، اما نباید به زور یا با فشار زیاد انجام شود.
استفاده از مکملها و افزودنیهای دهانی
- ژلهای ضد التهاب و ضد باکتری مخصوص گربهها که روی لثه مالیده میشوند.
- برخی مکملهای ویتامینی و پروبیوتیکها میتوانند سیستم ایمنی را تقویت و روند بهبود را تسریع کنند.
کاهش درد و التهاب
- در موارد خفیف، میتوان با غذاهای نرم و خنک التهاب و درد را کاهش داد.
- هیچ داروی انسانی بدون مشورت دامپزشک نباید داده شود، چون بسیاری از داروها برای گربهها سمی هستند.
مراقبت و مشاهده علائم
- هر روز دهان گربه را بررسی کنید و به دنبال تورم، زخم، خونریزی یا بوی بد شدید باشید.
- اگر علائم بدتر شد یا گربه غذا نخورد و بیحال شد، سریعاً به دامپزشک مراجعه کنید.
جمعبندی:
عفونت دندان و لثه در گربهها یک مشکل شایع اما قابل پیشگیری است که در صورت بیتوجهی میتواند عوارض جدی برای سلامت حیوان به همراه داشته باشد. بوی بد دهان، التهاب لثه، کاهش اشتها و تغییر رفتار از مهمترین نشانههای این بیماری هستند. دلایل اصلی آن معمولاً شامل تجمع پلاک و جرم، دندانهای آسیبدیده، بیماریهای سیستمیک یا ضعف سیستم ایمنی میباشد. درمان اصولی تنها با مراجعه به دامپزشک، جرمگیری، مصرف دارو و در صورت لزوم جراحی امکانپذیر است، در حالیکه مراقبتهای خانگی مانند مسواک زدن منظم، تغذیه مناسب و استفاده از محلولها و مکملهای مخصوص میتواند نقش مهمی در پیشگیری و بهبود داشته باشد. توجه به بهداشت دهان و پیگیری منظم، بهترین راه برای حفظ سلامت دهان و دندان گربه و افزایش کیفیت زندگی اوست.
